Istraživanja
Istraživanja Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana sprovode se kako bi se sakupili i obradili podaci u cilju utvrđivanja stepena ostvarivanja, zaštite i unapređenja ljudskih prava u AP Vojvodini u oblastima kojima se institucija bavi, a u skladu sa ovlašćenjima navedenim u Pokrajinskoj skupštinskoj odluci o Pokrajinskom ombudsmanu.
Posebno značajna činjenica u vezi sa istraživanjima Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana je da ona na sistematičan način dokumentuju stanje ljudskih prava u AP Vojvodini u određenom vremenskom periodu. Imajući u vidu činjenicu da se u pojedinim oblastima ostvarivanja, zaštite i unapređenja ljudskih prava podaci ne prikupljaju, niti sistematski obrađuju, istraživanja naše institucije su neretko prvi i pionirski koraci ka sistematskom praćenju i dokumentovanju stanja ljudskih prava i mogućnostima njihovog ostvarivanja u odnosu na lokalne i pokrajinske organe uprave na teritoriji AP Vojvodine.
Publikacije Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana dokumentuju pojedine aktivnosti institucije i nude njena, kao i iskustva drugih institucija, organizacija i pojedinaca/ki u različitim oblastima ostvarivanja, zaštite i unapređenja ljudskih prava. Kao i u slučaju istraživanja, pojedine publikacije Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana bile su među prvima u Republici Srbiji i AP Vojvodini koje su se na specifičan način bavile nekom od oblasti ili načina institucionalne zaštite i unapređenja ljudskih prava.
Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman, prateći stanje ostvarivanja i zaštite ljudskih prava, susretao se u svom radu sa slučajevima maloletničkih trudnoća u kojima je postojala sumnja da je trudnoća posledica obljube, slučajevima gde je porodica maloletnice duži niz godina na evidenciji centra za socijalni rad, a u kojima nije postojala adekvatna saradnja ustanova obrazovanja, zdravstvene i socijalne zaštite zbog čega maloletnim trudnicama nije pružena adekvatna podrška.
Kako bi stekao bliži uvid u pojavu i rasprostranjenost maloletničkih trudnoća i porođaja i doprineo podizanju svesti o potrebi za njenom prevencijom i suzbijanjem, Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman realizovao je istraživanje o maloletničkim trudnoćama i porođajima na teritoriji AP Vojvodine.
Istraživanje je realizovano tokom septembra i oktobra 2020. godine putem upitnika koji su popunjavali predstavnici zaposlenih u domovima zdravlja, porodilištima i centrima za socijalni rad u AP Vojvodini. Prikupljani su podaci za 2019. godinu, a upitnici su prilagođeni obavezama i aktivnostima predviđenim zakonom i drugima pravnim aktima za svaku od navedenih institucija. Na upitnike je odgovorilo 35 od ukupno 45 domova zdravlja u Vojvodini, osam od ukupno 10 opštih bolnica sa porodilištima i 38 od 45 centara za socijalni rad. Upitnici su sačinjeni i popunjavani onlajn u vidu Gugl forme.
Rezultati istraživanja potvrdili su iskustvo Pokrajinskog zaštitnika građana – ombudsmana, te se može zaključiti da je preventivna zaštita reproduktivnog zdravlja mladih nedovoljno zastupljena, da nedostaju edukativne i savetodavne aktivnosti u radu sa decom u ovoj oblasti, da su lokalne usluge u ovoj oblasti takođe nedovoljno razvijene ili ne postoje, kao i da su nerazvijene procedure i saradnja među institucijama zdravstvenog i socijalnog sistema. Podaci ukazuju i na to da su određene grupe dece u većem riziku od pojave maloletničke trudnoće i da je reč uglavnom o deci iz romske populacije, ali i deci bez adekvatnog roditeljskog staranja, deci sa mentalnim teškoćama i deci iz porodica sa potrebom za ekonomskom i socijalnom pomoći i podrškom.
Radi utvrđivanja stepena ostvarenosti i konzumiranja prava i sloboda koja su u našem pravnom sistemu garantovana i omogućena pripadnicima nacionalnih manjina koji žive na teritoriji Autonomne pokrajine Vojvodine, Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman je u drugoj polovini 2019. godine sproveo istraživanje u cilju analiziranja postojećeg institucionalnog okvira i što potpunijeg sagledavanja stanja u ovoj oblasti. Oslanjajući se, pre svega, na podatke legitimnih predstavnika manjinskih zajednica, svim registrovanim nacionalnim savetima nacionalnih manjina (pa i onima čije se sedište ne nalazi na teritoriji APV) upućen je dopis sa pitanjima o ostvarivanju njihovih kulturnih, obrazovnih, medijskih i jezičkih manjinskih prava, pa se rezultati istraživanja koji su ovde prezentovani zasnivaju na podacima pribavljenim na pomenuti način. U odeljcima koji se odnose na one nacionalne manjine čiji nacionalni saveti ni na ponovljeni zahtev Pokrajinskog zaštitnika građana – ombudsmana nisu dostavili svoje odgovore, odnosno na manjine koje nisu konstituisale nacionalni savet, stanje je prikazano prvenstveno na osnovu podataka Pokrajinskog sekretarijata za obrazovanje, propise, upravu i nacionalne manjine – nacionalne zajednice ili iz drugih dostupnih izvora i na osnovu ličnih saznanja.
Radi provere realizacije strateških ciljeva i jednake dostupnosti elektronskih usluga kako pripadnicima većinskog naroda, tako i pripadnicima nacionalnih manjina, Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman je u drugoj polovini 2018. godine sproveo istraživanje, u okviru kojeg je pregledao zvanične internet-prezentacije Skupštine APV, Pokrajinske vlade i pokrajinskih organa uprave, te prezentacije jedinica lokalne samouprave na teritoriji Autonomne pokrajine Vojvodine u cilju upoznavanja strukture i sadržaja osnovnih informacija koje njihov sajt nudi, te obima i vrste usluga elektronske uprave, sa posebnim naglaskom na zastupljenost sadržaja na jezicima i pismima nacionalnih manjina koji su na teritoriji određene jedinice lokalne samouprave u službenoj upotrebi, u svetlu ostvarivanja prava pripadnika nacionalnih manjina na obaveštenost na maternjem jeziku i prava na službenu upotrebu njihovog jezika i pisma.
Članom 17 Pokrajinske skupštinske odluke o Pokrajinskom zaštitniku građana-ombudsmanu ("Sl. list AP Vojvodine", br. 37/2014, 40/2014 - ispr. i 54/2014) propisano je da Pokrajinski zaštitnik građana-ombudsman (u daljem tekstu: Pokrajinski ombudsman) kontinuirano nadgleda i prati primenu međunarodnih ugovora, standarda i propisa iz oblasti ljudskih prava i na osnovu prikupljenih informacija predlaže mere za poboljšanje stanja u oblasti zaštite i unapređenja ljudskih prava, a članom 18 iste odluke propisano je da ombudsman sprovodi istraživanja kako bi stekao uvid u stanje ljudskih prava, identifikovao probleme i formulisao preporuke u cilju ostvarivanja, zaštite i unapređenja ljudskih prava.
Na osnovu ovih ovlašćenja ombudsman je 2015. godine prikupio informacije o upotrebi jezika i pisama nacionalnih manjina koji su u ravnopravnoj službenoj upotrebi u organima Autonomne pokrajine Vojvodine i sproveo istraživanje o tome u kojoj meri zaposleni u pokrajinskim sekretarijatima, kao delu pokrajinske uprave, vladaju jezicima nacionalnih manjina, da li je poznavanje jezika koji su u službenoj upotrebi u organima APV uslov za zasnivanje radnog odnosa na određenim radnim mestima, kao i na koji način su zaposleni dokazivali da vladaju određenim jezikom.
Pokrajinski ombudsman je smatrao celishodnim da ponovo mapira postojanje i poštovanje kriterijuma poznavanje jezika nacionalnih manjina od strane zaposlenih u pokrajinskim organima uprave i da predloži rešenja koja bi unapredila aktuelno stanje.
Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman u okviru svoga delovanja posebno posvećuje pažnju analizi položaja i ostvarivanja prava osoba sa invaliditetom. Prateći sredstva javnog informisanja i u razgovoru sa ženama sa invaliditetom, Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman došao je do zaključka da se reproduktivnom zdravlju žena nedovoljno posvećuje pažnja i da ovo pitanje nije dovoljno istraženo.
Kako bi prikupio podatke o nedostacima koji su prisutni u praksi zdravstvenih i drugih relevantnih institucija, kao i da li se i kakve mere i aktivnosti sprovode u cilju unapređenja reproduktivnog zdravlja žena u AP Vojvodini, Pokrajinski ombudsman je, uz podršku i u saradnji sa Misijom OEBS-a u Srbiji, sproveo istraživanje „Reproduktivno zdravlje žena sa invalideitetom u AP Vojvodini“. Cilj istraživanja je sticanje što celovitijeg uvida u stanje reproduktivnog zdravlja žena sa invaliditetom, kako bi se na osnovu prikupljenih podataka unapredile javne politike u oblasti zdravstva.
Istraživanjem su obuhvaćeni domovi zdravlja, opšte bolnice, rezidencijalne ustanove, Institut za javno zdravlje Vojvodine i Pokrajinski sekretarijat za zdravstvo, a dobijeni rezultati nalažu adekvatno i celovito delovanje nadležnih institucija, jer su problemi sa kojima se suočavaju žene sa invaliditetom brojni.
Na osnovu analize rezultata istraživanja, Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman identifikovao je prepreke u pružanju pristupačnih i prilagođenih usluga za žene sa invaliditetom, i na osnovu njih formulisao preporuke sa ciljem unapređenja istih.