Istraživanja

Zaštita dece od nasilja predstavlja jedan od ključnih zadataka društva u stvaranju sigurnog okruženja za bezbedno odrastanje u vaspitno-obrazovnim ustanovama. Uspešnost ovog procesa u velikoj meri zavisi od toga kako se nasilje definiše, doživljava od strane zaposlenih, u kojoj meri se ono prepoznaje i sprečava i najzad, na koji način se interveniše u situacijama koje ugrožavaju sigurnost deteta u predškolskoj ustanovi, školi ili učeničkom domu. Opšti protokol za zaštitu dece od zlostavljanja i zanemarivanja zloupotrebu deteta definiše kao sve oblike fizičkog i/ili emocionalnog zlostavljanja, seksualnu zloupotrebu, zanemarivanje ili nemaran postupak, kao i komercijalnu i drugu eksploataciju, što dovodi do stvarnog ili potencijalnog narušavanja zdravlja deteta, njegovog preživljavanja, razvoja ili dostojanstva u okviru odnosa koji uključuje odgovornost, poverenje ili moć.

Pored ove, prihvaćene su i definicije četiri posebna tipa zloupotrebe deteta a to su: fizičko zlostavljanje, seksualna zloupotreba, emocionalno zlostavljanje, i zanemarivanje deteta. U nekim klasifikacijama izdvaja se i eksploatacija kao poseban oblik zloupotrebe deteta, a u novije vreme i vršnjačko nasilje.

Pokrajinski ombudsman šest godina za redom prikuplja podatke na godišnjem nivou o praksi institucija u vezi sa rešavanjem problema nasilja u porodici. Cilj prikupljanja ovih podataka jeste prvenstveno prevazilaženje problema nedostatka zvaničnih evidencija o ovoj pojavi kako bi se pomoglo rasvetljavanju same pojave i ukazalo na postupanje institucija i potrebe za usvajanjem i primenom odgovarajućih mera. Problem prilikom prikupljanja podataka i tumačenja rezultata istraživanja predstavlja neredovnost dostavljanja traženih informacija i nesistematično vođenje podataka od strane institucija zbog čega je vrlo teško, a u nekim slučajevima nemoguće na odgovarajući način pratiti situaciju u vezi sa porodičnim nasiljem i potpuno razumeti sve aspekte ove pojave.

Moguće je, međutim, utvrditi da se rezultati istraživanja svih prethodnih godina u velikoj meri podudaraju, odnosno da su prisutne neke stalne tendencije ove pojave kao što je činjenica da su u 80 do 90 odsto slučajeva žrtve porodičnog nasilja žene u svojstvu supruge ili vanbračne partnerke u odnosu na počinioce, dok su u preko 90 odsto slučajeva počinioci porodičnog nasilja muškarci.

Protokol o postupanju zdravstvenih radnika u slučajevima nasilja nad ženama usvojen je 2009. godine. U njemu su definisane procedure i precizirane uloge zdravstvenih radnika u vezi sa nasiljem čije su posledice višestruke i ugrožavaju fizičko, mentalno i socijalno blagostanje žene i kvalitet njenog života, što se odražava i na decu čije majke trpe zlostavljanje. Žene koje trpe nasilje ili žive u strahu od njega, imaju različite zdravstvene tegobe zbog kojih se češće obraćaju zdravstvenim ustanovama, u kojima, nažalost, nasilje vrlo često ostaje neprepoznato, na njega se ne odgovara na odgovarajući način, čime se gubi mogućnost za pružanje odgovarajuće pomoći tim ženama. Poseban protokol treba da pomogne zdravstvenim radnicima da prepoznaju, reaguju i pomognu ženama da se zaštite, a takođe da doprinesu da se nasilje kažnjava i da prestane.

Predstavke žena i ukazivanja organizacija civilnog društva, pa i samih zdravstvenih radnika koji povremeno učestvuju u aktivnostima za prevenciju nasilja, ukazuju na to da se ovaj Protokol ne primenjuje ili ne uvažava u dovoljnoj meri u zdravstvenim ustanovama.

Izveštaj koji je pred Vama sadrži rezultate istraživanja sprovedenog u okviru projekta „Prevencija eksploatacije dece u jugoistočnoj Evropi – Prosjačenje dece u Vojvodini“, kao i zaključke i preporuke institucije Pokrajinskog ombudsmana u vezi sa koracima koje bi relevantni društveni akteri – institucije, ustanove, i organizacije – trebalo da preduzmu u okviru svojih ovlašćenja i nadležnosti u cilju suzbijanja i prevencije pojave dečjeg prosjačenja u AP Vojvodini.

Projekat „Prevencija eksploatacije dece u jugoistočnoj Evropi – Prosjačenje dece u Vojvodini“ realizovan je tokom 2011. godine od strane institucije Pokrajinskog ombudsmana uz podršku norveške međunarodne organizacije „Spasimo decu“ /Save the Children Norway/ i u saradnji sa Centrom za integraciju mladih iz Beograda. Ovaj projekat, realizovan na teritoriji AP Vojvodine, jedan je od nekoliko projekata koji se bave istom ovom temom, a koje u regionu Zapadnog Balkana realizuju državne i regionalne institucije ombudsmana, članice Mreže ombudsmana za decu u jugoistočnoj Evropi iz Republike Srpske, Crne Gore i Republike Srbije.

Nezaposlenost je, kako se navodi u Izveštaju o napretku o realizaciji Milenijumskih ciljeva razvoja u Republici Srbiji (2009.) 1 najveći ekonomski i socijalni problem sa kojim se Republika Srbija suočava. Međutim, pojedine grupe stanovništva bile su i još uvek jesu u većem riziku od nezaposlenosti u odnosu na većinsku populaciju, a među njima i osobe sa invaliditetom. Republika Srbija nema zvanične evidencije o broju osoba sa invaliditetom, pa je teško utvrditi pokazatelje o stanju nezaposlenosti i drugim činjenicama u vezi sa radom i zapošljavanjem osoba sa invaliditetom. Procene su da u Republici Srbiji živi više od pola miliona osoba sa invaliditetom, a prema podacima Nacionalne službe za zapošljavanje u 2007. godini na njihovoj evidenciji bilo je registrovano samo 23 202 osobe sa invaliditetom.

Republika Srbija nema zvanične evidencije o broju osoba sa invaliditetom, pa je teško utvrditi pokazatelje o stanju nezaposlenosti i drugim činjenicama u vezi sa radom i zapošljavanjem osoba sa invaliditetom. Procene su da u Republici Srbiji živi više od pola miliona osoba sa invaliditetom, a prema podacima Nacionalne službe za zapošljavanje u 2007. godini na njihovoj evidenciji bilo je registrovano samo 23 202 osobe sa invaliditetom.