Vesti
Pokrajinski zaštitnik građana - ombudsman bio je domaćin današnjeg sastanka specijalnog izvestioca Ujedinjenih nacija o pravima u oblasti kulture Karime Benun sa pokrajinskom zaštitnicom građana - ombudsmankom Aniko Muškinja Hajnrih i njenom zamenicom nadležnom za zaštitu prava nacionalnih manjina Evom Vukašinović. Na sastaku su učestvovale i članice i članovi Udruženja lokalnih ombudsmana u Republici Srbiji (ULOS).
Poseta specijalnog izvestioca Republici Srbiji, koja će trajati od 3. do 14. oktobra, organizovana je prvenstveno sa ciljem da se sagleda situacija u oblasti zaštite pokretnog i nepokretnog kulturnog nasleđa kako bi se Kancelarija visokog komesara za ljudska prava UN izvestila o uslovima pod kojima se ostvaruju prava građanki i građana u oblasti kulture i njihovo učešće u kulturnom životu lokalnih zajednica u kojima žive.
Tokom posete, specijalni izvestilac će razgovarati sa predstavnicima nadležnih državnih organa, jedinica lokalne samouprave, nezavisnih institucija za zaštitu ljudskih prava i udruženja građana u Republici Srbiji. Sastanci će se baviti time u kolikoj meri pravni okvir, institucije i ostala nadležna tela, posebno u oblasti zaštite kulturnog nasleđa i zaštite od diskriminacije, doprinose ostvarivanju i zaštiti prava građana i promovisanju različitosti.
Posebna pažnja tokom današnjeg sastanka posvećena je ostvarivanju prava građana u sredinama u kojima pripadnici nacionalnih manjina žive u značajnijem broju, o čemu su specijalnog izvestioca Benun i njenu saradnicu iz Kancelarije visokog komesara za ljudska prava UN u Ženevi Milen Bido, informisali zamenica Vukašinović i zaštitnici građana iz Bačke Topole, Žitišta, Pančeva, Sombora i Šapca.
Danas je u prostorijama Skupštine AP Vojvodine održan radni sastanak čija je tema bila spremnost energetskih subjekata na početku grejne sezone 2016/2017 godine.
Sastanku su, osim predstavnika toplana i preduzeća za distribuciju prirodnog gasa sa teritorije AP Vojvodine, te Agencije za energetiku Grada Novog Sada, prisustvovali predstavnici Pokrajinskog sekretarijata za energetiku, građevinarstvo i saobraćaj i Pokrajinskog zaštitnika građana – ombudsmana.
Na sastanku je bilo reči o specifičnostima u primeni novog Zakona o inspekcijskom nadzoru, kao i o pogonskoj spremnosti energetskih subjekata za predstojeću radnu sezonu. Zamenica Pokrajinskog zaštitnika građana Eva Vukašinović i načelnica odeljenja za postupanje po pritužbama Nataša Stanišić ukazale su na primere iz prakse u radu ove institucije, odnosno na pritužbe građana u vezi s ostvarivanjem prava na isključenje po zahtevima kupaca sa distributivnog sistema toplotne energije.
Delegacija Sekretarijata Evropske komisije protiv rasizma i netolerancije (ECRI) razgovarala je danas u Beogradu sa predstavnicama i predstavnicima republičkih i pokrajinskih nezavisnih institucija za zaštitu ljudskih prava.
Kao i prilikom prethodnih poseta ove komisije Republici Srbiji, instituciju Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana na sastanku je predstavljala Eva Vukašinović, zamenica za zaštitu prava nacionalnih manjina, koja je ovom prilikom, zajedno sa poverenicom za zaštitu ravnopravnosti Brankicom Janković i zamenicima zaštitnika građana Republike Srbije Grodanom Stevanović i Robertom Sepijem, delegaciji Sekretarjata predočila situaciju u AP Vojvodini, odnosno Republici Srbiji po pitanju raznih oblika netolerancije, kršenja ljudskih prava i diskriminacije ranjivih društvenih grupa.
U odnosu na instituciju Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana, predstavnici Sekretarijata iskazali su posebno zanimanje za prošlogodišnje istraživanje položaja koordinatora za romska pitanja u jedinicama lokalne samouprave na teritoriji AP Vojvodine.
Posete delegacije Sekretarijata Evropske komisije protiv rasizma i netolerancije (ECRI) za cilj imaju praćenje sprovođenja preporuka Evropske komisije koje se odnose na suzbijanje rasizma i netolerancije, a koje su sve zemlje članice Saveta Evrope dužne da sprovode.
Podaci Ujedinjenih nacija tokom protekle decenije ukazuju na to da stanovništvo Srbije spada među pet najstarijih na svetu, dok projekcije Republičkog zavoda za narednih trideset godina ukazuju na to da će se starenje stanovništva u Srbiji nastaviti. Ovom trendu doprineće i konstantni odlazak pripadnica i pripadnika mlađih generacija, naročito radno sposobnog stanovništva u reproduktivnom dobu, iz sela u gradove ili u inostranstvo, te su procene da će do 2041. godine preko jedne četvrtine stanovništva naše zemlje činiti osobe starije od 65 godina, a posebno teška situacija biće u seoskim sredinama.
Najveći broj starijih osoba koje se obraćaju Pokrajinskom zaštitniku građana - ombudsmanu traži pravni savet u vezi sa ostvarivanjem prava u oblasti socijalne i zdravstvene zaštite, penzijskog i invalidskog osiguranja, kao i načinima na koje mogu da ostvare određene pogodnosti prilikom plaćanja komunalnih usluga, poreza i drugih dažbina. Njihova obraćanja i pritužbe ukazuju na izuzetno nizak nivo prihoda i težak materijalni položaj starijih osoba, od kojih je značajan broj onih koji su u situaciji da na različite načine - finansijski, čuvanjem dece i obavljanjem kućnih poslova, uzgojem živine i stoke, voća i povrća u okviru domaćinstva - doprinose kućnom budžetu svoje dece i unuka. Uprkos ovim okolnostima, koje ukazuju na opadanje kvaliteta života starijih osoba, ove građanke i građani se još uvek retko, odnosno u relativno malom broju obraćaju institucijama nadležnim za ostvarivanje, zaštitu i unapređenje ljudskih prava. Oni koji im ipak obrate tvrde da su dugo razmišljali da li da to učine usled svojevrsnog stida zbog sopstvenog položaja, ali i iz straha da će zbog toga trpeti neke „sankcije” od strane organa i ustanova na čiji rad imaju pritužbe. Zbog činjenice da su pogođeni siromaštvom i nemogućnošću da podmire nekada i svoje osnovne potrebe, pa čak i nasiljem u porodici, koje je u našem društvu još uvek svojevrsna tabu tema, značajan broj starijih osoba svoj društveni položaj i uslove života smatra teškim, lošim, pa čak i sramotnim.
Uprkos raznim vidovima usluga dostupnih u okviru sistema socijalne zaštite i pogodnostima koje se odnose na plaćanje pojedinih usluga od strane starijih lica, porodice u kojima su starije osobe u mogućnosti da koriste usluge domova za stare u okviru sistema socijalne zaštite su relativno malobrojne. Jedan od razloga za to je popunjenost kapaciteta ovih ustanova. Stanje je poteklih godina donekle popravljeno licenciranjem određenog broja ustanova u privantom vlasništvu, kao i zatvaranjem izvesnog broja nelegalnih domova za smeštaj starijih osoba. Međutim, broj onih koji sebi ne mogu da priušte ove usluge ili pomoć stručnih lica prilikom negovanja obolelih starijih osoba u kućnim uslovima i dalje višestruko prevazilazi broj onih koji to mogu.
Pritužbe sa kojima se građanke i građani tzv. trećeg doba obraćaju insituciji Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana, kao i posete manjim naseljenim mestima u seoskim sredinama u kojima ova populacija predstavlja većinu, nedvosmisleno ukazuju na to da značajan broj njih vodi nedostojanstven život na društvenoj margini. Otežana dostupnost ili nedostupnost usluga sistema zdravstvene i socijalne zaštite usled nemaštine, fizičke nemogućnosti da se do njih dođe usled starosti i bolesti, obim i iznosi materijalne pomoći koji često ne podmiruju objektivne potrebe nege starijih lica, kao i loš socioekonomski položaj celokupnog stanovništva povećava izglede za ugrožavanje prava ove populacije, smanjujući ujedno i izglede da će se njihov, a samim tim i položaj njihovih porodica, u dogledno vreme promeniti na bolje.
Fotografija: Internet
Povodom 21. septembra, Svetskog dana borbe protiv Alchajmerove bolesti i pred kraj meseca posvećenog podizanju svesti javnosti u vezi sa ovom bolešću i demencijom, Pokrajinski zaštitnik građana - ombudsman skreće pažnju na godišnji izveštaj Međunarodne mreže ADI, koja je posvećena ostvarivanju, zaštiti i unapređenju prava i kvaliteta života osoba sa demencijom i obolelih od Alchajmerove bolesti. Mreža ADI, koju čini 85 organizacija širom sveta koje se bave ovom temom, sarađuje sa Svetskom zdravstvenom organizacijom, a njen izveštaj za 2016. godinu sačinili su istraživači i istraživačice Svetskog centra za praćenje nege starijih i dementnih osoba Kraljevskog koledža i Odeljenja za istraživanje usluga sistema socijalne zaštite pojedincima Fakuleteta za ekonomiju i politiku u Londonu.
Opšti zaključak ovog izveštaja podudara se sa iskustvima Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana u vezi sa ostvarivanjem i zaštitom prava dementnih i osoba obolelih od Alchajmerove bolesti, a to je da kod najvećeg broja ljudi koji pate od demencije, kao prvog pokazatelja mogućnosti da je osoba obolela od Alchajmerove bolesti, ona tek treba da bude dijagnostifikovana. To znači da je podmirivanje potreba ovih osoba upitno, a ostvarivanje njihovog prava na lečenje i negu u najmanju ruku ograničeno.
Procenjuje se da je od demencije obolelo oko 47 miliona ljudi u svetu, a do 2050. godine taj broj će biti i višestruko veći. U razvijenim zemljama dijagnozu ima oko polovine dementnih osoba, dok je u srednje razvijenim i nerazvijenim zemljama dijagnoza postavljena tek svakoj desetoj osobi za koju je utvrđeno da boluje od demencije. Najveća prepreka unapređenju stanja po ovom pitanju je to što i lečenje i nega dementnih osoba spadaju u delokrug lekara specijalista. Procenjuje se da bi veće angažovanje zaposlenih u primarnoj zdravstvenoj zaštiti u ovoj oblasti povećalo kapacitete celokupnog sistema zdravstvene i socijalne zaštite za staranje o obolelima od demencije, a što bi kasnije troškove lečenja i nege ovih osoba smanjilo i do 40 posto. Troškovi prilagođavanja sistema zdravstvene zaštite u ovom trenutnku bili bi oko 0,5 posto do 2030. godine, što je prihvatljivo imajući u vidu dugoročne uštede i broj ljudi obolelih od demencije i njihove porodice kojima bi se unapređenim uslugama zdravstvenog sistema poboljšao kvalitet života.
Pokrajinski zaštitnik građana - ombudsman je još 2014. godine ukazao na to da se o dementnim i osobama obolelim od Alchajmerove bolesti u našoj zemlji ne vodi se nikakva posebna, zbirna evidencija. Broj obolelih od Alchajmerove bolesti u Srbiji procenjuje se na preko 200.000, dok je broj obolelih od drugih vrsta demencije nepoznat zbog toga što demencija u našem društvu nije prepoznata kao oboljenje, nego se pripisuje procesu starenja. Samim tim lečenje dementnih osoba najčešće počinje kada su šanse za uvođenje efikasne terapije i održanje dotadašnjeg kvaliteta života već svedene na minimum. Naposletku, neprepoznavanje demencije ima neposredne posledice po celo društvo, na šta nedvosmisleno ukazuju i podaci iz izveštaja Mreže ADI.
Tekst izveštaja o Alchajmerovoj bolesti u svetu tokom 2016. godine dostupan je ovde.
