Republika Srbija donela je 2009. godine Nacionalni program „Srbija protiv raka”, pri čemu je rak grlića materice naveden kao jedan od tri prioritetna problema. To je četvrti najčešći oblik raka kod žena u svetu, a godišnje od njega umre oko 300.000 pacijentkinja. U Srbiji se svake godine registruje oko 1.300 novih slučajeva karcinoma, a oko 500 žena umre od ove vrste raka koji je u 90 odsto slučajeva moguće sprečiti. Zakonom o zaštiti stanovništva od zaraznih propisana je preporučena imunizacija protiv HPV-a. Vakcina protiv HPV-a predstavlja efikasan i bezbedan način da se spreči širenje ovog virusa, a uskoro će postati besplatna za decu u Srbiji uzrasta od devet do devetnaest godina.
Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman organizovao je danas u Novom Sadu okrugli sto pod nazivom „Vakcinacija – značaj imunizacije protiv HPV-a u prevenciji kancera“. Na Okruglom stolu učestvovali su ginekolozi, epidemiolozi, pedijatri, predstavnici udruženja roditelja i udruženja romskih studenata. Pokrajinski ombudsman prof. dr Zoran Pavlović u svom uvodnom govoru naglasio je da ova tema zapravo predstavlja pitanje opstanka društva, te da je potrebno izaći iz kancelarija, učionica, ordinacija i dopreti do svakog člana odnosno članice našeg društva, a naročito osetljivih grupa stanovništva. O značaju vakcinacije protiv HPV-a govorila je dr Ljerka Popov, specijalista za ginekologiju i akušerstvo i pomoćnica direktora za zdravstvene delatnosti u Domu zdravlja Novi Sad. Dr Popov predočila je i neka uporedna iskustva iz zemalja u kojima postoji kontinuitet davanja ove vakcine, koja se pokazala kao veoma efikasna u prevenciji kancera grlića meterice.
Dr Slavica Rašajski, specijalista pedijatar u Domu zdravlja Novi Sad upoznala je prisutne sa iskustvima iz dosadašnje primene vakcine protiv HPV-a Gardasil. Prva velika studija sugeriše da je vakcina veoma delotvorna i da smanjuje broj slučajeva grlića materice za skoro 90 odsto. Primena ove vakcine na teritoriji grada Novog Sada započela je 2020. godine projektom Instituta za javno zdravlje Vojvodine. Upravo o ovom projektu, koji nosi naziv „Preporučena imunizacija protiv HPV infekcije dece školskog uzrasta u Novom Sadu“ a za koji se iz budžeta Grada Novog Sada izdvajaju sredstva za besplatnu vakcinaciju dece uzrasta od dvanaest do osamnaest godina, govorila je dr Mirjana Štrbac, specijalista epidemiologije sa Instituta za javno zdravlje Vojvodine. Dr Štrbac je istakla da je važno prepoznati da je vakcina delotvoran vid preventive, ali da su redovni ginekološki pregledi veoma važni jer vakcina ne štiti od svih tipova virusa.
Dr Tomislav Ugarković, specijalista ginekologije i akušerstva i direktor Doma zdravlja Temerin, imao je izlaganje o HPV virusu i načinima njegovog prenošenja. Iako postoji više od 100 različitih vrsta ovog virusa, zaraženi obično nemaju simptome - većina uglavnom ne zna da je zaražena, i njihovi organizmi mogu da se oslobode virusa bez lečenja; ipak, visokorizične vrste ovog virusa mogu da dovedu do abnormalnog rasta tkiva, a to može da uzrokuje kancer.
160.000 dece svake godine u svetu oboli od nekog oblika malignog tumora - maligne bolesti su po učestalosti drugi uzrok smrtnosti kod dece uzrasta od 0-14 godina, odmah iza povreda. U Srbiji se jedno dete dnevno razboli od raka (godišnje oko 360 dece), dok jedno dete nedeljno premine od raka (godišnje više od 50 dece). Na temu prevencije i ranog otkrivanja raka kod dece izlagala je predsednica Nacionalnog udruženja roditelja dece obolele od raka (NURDOR) Joland Korora, ističući da se maligne bolesti kod dece najčešće prekasno otkriju. Podizanje svesti o malignim bolestima u dečjem uzrastu važno je, između ostalog i radi obezbeđivanja adekvatne dijagnostike i pravovremenog lečenja.
Za prevenciju i kontrolu raka grlića materice, Svetska zdravstvena organizacija kao prioritet preporučuje sveobuhvatni pristup ovoj bolesti: skrining odnosno rano otkrivanje i lečenje, vakcinaciju protiv HPV-a, kao i palijativno zbrinjavanje žena koje boluju od ove bolesti u smislu aktivne i sveobuhvatne brige. Specijalista anesteziologije sa reanimatologijom i subspecijalista medicine bola, vanredni profesor dr Mirka Lukić-Šarkanović govorila je o modalitetima terapije bola kod obolelih od kancera grlića materice. Hronični kancerski bol je kompleksan fenomen, koji se mora i može lečiti, i koji zahteva holistički pristup: analgeziju treba da prate psihička, socijalna i spiritualna podrška. Otklanjanje kancerskog bola je integralni deo palijativnog zbrinjavanja, koje podrazumeva otklanjanje posledica bola i otklanjanje drugih simptoma, koji prate malignu bolest - cilj je postizanje i održavanje najboljeg mogućeg kvaliteta života bolesnika i porodice.
Nakon diskusije, učesnici/ce skupa bili su složni da je neophodna široka kampanja u cilju podizanja svesti javnosti o važnosti prevencije HPV-a i imunizacije protiv ovog virusa, kao i da je važno prepoznati ulogu pedijatara u edukaciji roditelja. Osim toga, ova kampanja, koja bi obuhvatila preventivni rad i informisanje, mora biti posebno usmerena ka osetljivim grupama, naročito romskoj populaciji. I na kraju, važno je istaći da vakcina protiv HPV-a predstavlja samo deo preventive, u koju spadaju i redovni ginekološki pregledi kao i organizovani skrining za rano otkrivanje raka grlića materice.
Okrugli sto „Vakcinacija – značaj imunizacije protiv HPV-a u prevenciji kancera“ organizovan je danas, na Međunarodni dan zdravlja, u cilju promocije značaja očuvanja reproduktivnog zdravlja i mogućnosti korišćenja dostupnih mera prevencije raka grlića materice i drugih bolesti čiji je uzrok humani papiloma virus.
Studenti sa Odseka za socijalni rad Filozofskog fakulteta u Novom Sadu ove nedelje započeli su praktičnu nastavu u instituciji Pokrajinskog zaštitnika građana – ombudsmana.
Dve grupe studenata tokom pet dana prakse imaće priliku da se upoznaju sa ulogom ombudsmana u zaštiti i unapređenju ljudskih prava, načinom i organizacijom rada Pokrajinskog zaštitnika građana, a posebno u oblastima prava nacionalnih manjina, prava deteta, rodne ravnopravnosti, Nacionalnog mehanizma za prevenciju torture, istraživanja i saradnje ove institucije sa organizacijama civilnog društva i medijima.
Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman organizovao je danas jednodnevno predavanje za studente Pravnog fakulteta za privredu i pravosuđe, kako bi doprineo unapređenju znanja studenata u oblasti ljudskih prava. Studenti su danas imali priliku da se bliže upoznaju sa funkcionisanjem institucije Pokrajinskog ombudsmana, njenim nadležnostima, organizacijom, saradnjom sa republičkim i lokalnim zaštitnicima građana, kao i sa institucijama i nevladinim organizacijama za zaštitu ljudskih prava.
Pored toga studenti su imali priliku da se bliže upoznaju i sa pravima nacionalnih manjina, pravima dece, ravnopravnosti polova, mobingu i delovanju Nacionalnog mehanizma za prevenciju torture.
Predavanje Pokrajinskog ombudsmana za studente Pravnog fakulteta za privredu i pravosuđe obavlja se na osnovu Sporazuma o saradnji zaključenog 2017. godine, gde svake školske godine predavanje sluša po dvadeset studenata.
Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman učestvovao je na redovnoj godišnjoj konferenciji stručnjaka angažovanih na poslovima rada sa maloletnim učiniocima krivičnih i prekršajnih dela sa područja Južnobačkog okruga koja je, u organizaciji Centra za socijalni rad Grada Novog Sada, održana 25. marta 2022. godine u velikoj sali Skupštine Grada Novog Sada.
U svom obraćanju ovom skupu, pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman profesor dr Zoran Pavlović istakao je da institucija Ombudsmana, shodno nadležnostima, ima mogućnost da sagleda celokupnu sliku u pogledu postupanja svih odgovornih organa i stručnjaka angažovanih u oblasti rada sa maloletnim počiniocima krivičnih i prekršajnih dela, uključujući centre za socijalni rad, obrazovne i zdravstvene ustanove, te policiju i pravosudne organe. Ovlašćenje Ombudsmana je da kontinuirano nadgleda i prati primenu međunarodnih ugovora, standarda i propisa iz oblasti ljudskih prava. Na osnovu saznanja dobijenih praćenjem medijskog izveštavanja o deci i povredi prava deteta, Ombudsman je tokom prethodnih godina pokretao postupke po sopstvenoj inicijativi kako bi proverio postupanje nadležnih institucija i utvrdio da li su u konkretnom slučaju preduzete sve neophodne mere zaštite prava i interesa deteta, odnosno da li su primenjeni standardi propisani Kokvencijom UN o pravima deteta.
Ono što je i Ombudsman uočio kao problem iz dosadašnje prakse jeste da postojeća organizacija, te nedovoljni kapaciteti postupajućih organa, pre svega centara za socijalni rad, a na koji i sami organi starteljstva kontinuirano ukazuju prethodnih godina, neretko rezultiraju neadekvatnim odgovorom na ispoljavanje delinkventnog ponašanja kod dece.
Važno je napomenuti da će za svako krivično ili prekršajno delo detetu biti izrečena primerena sankcija, odnosno vaspitni nalog. Zadatak stručnjaka je da obezbede da svaka mera ostvari svoju svrhu dugoročno, da cilj bude sticanje uvida deteta u sopstveno ponašanje, preuzimanje odgovornosti, te sprečavanje mogućnosti za pojavu recidiva.
Prema mišljenju Ombudsmana, odgovornost nije samo i jedino na centrima za socijalni rad. Uloga organa starateljstva nije sadržana u tome da samostalno sprovodi izrečene mere. Centar bi trebalo da deluje kao koordinator nad sprovođenjem mera i aktivnosti, a nakon izvršene celovite procene i utvrđenih potreba svakog pojedinačnog deteta. U tom smislu, Ombudsman kontinuirano ukazuje na važnost međusektorskog delovanja i saradnje u svakom pojedinačnom slučaju, uključujući, osim organa starateljstva, zdravstvene ustanove, te pružaoce usluga u lokalnoj zajednici, a pre svih roditelje i staratelje.
Istovremeno, Ombudsman kao najznačajnije ističe neophodnost da se osigura svakom pojedinačnom detetu da raste i razvija se u sigurnom, bezbednom i podržavajućem okruženju, a što je dužnost svih stručnjaka koji rade sa decom i za decu, zajednice, donosioca odluka i kreatora politika.
Pravovremenim identifikovanjem faktora rizika za ispoljavanje delinkventnog ponašanja kod dece, bilo da su oni individualni, porodični, ili potiču iz školskog ili socijalnog okruženja, možemo sprečiti potencijalne negativne efekte njihovog razvoja.
Sprovođenje mera čija primena neretko bude neefikasna može biti dokaz uzaludnog trošenja resursa. Stoga, Ombudsman još jednom naglašava značaj ulaganja u rani razvoj, u jačanje kapaciteta institucija i usluga podrške, što će uz kontinuiranu međusektorsku saradnju doprineti celovitom razvoju deteta i ostvarivanju njegovih punih potencijala, u skladu s njegovim najboljim interesom.
U narednom periodu Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman realizuje program stručnog usavršavanja za sudijske pripravnike (volontere) Višeg suda u Novom Sadu. U nameri da doprinese unapređivanju znanja za pripravnike Višeg suda u narednom periodu biće organizovana edukacija o ljudskim pravima, iskustvu, nadležnostima, načinu rada i organizaciji Pokrajinskog ombudsmana, pravima nacionalnih manjina, pravima dece, ravnopravnosti polova, mobingu i delovanju Nacionalnog mehanizma za prevenciju torture.
Organizaciji stručnog usavršavanja pripravnika prethodilo je potpisivanja sporazuma o saradnji između Pokrajinskog zaštitnika građana – ombudsmana i Višeg suda u Novom Sadu.
