Pokrajinska ombudsmanka na međunarodnoj konferenciji "Slovaci i Srbi – istorija i sadašnjost"

Više je pokazatelja na osnovu kojih se može ocenjivati stanje manjinskih prava u Srbiji, a jedan od njih je pravni okvir. Možemo reći da je u Srbiji postoji dobar pravni okvir i da bi on trebalo da olakša ostvarivanje kako individualnih, talo i kolektivnih prava nacionalnih manjina. Ali, da li je u praksi tako? – zapitala se Aniko Muškinja Hajnrih, pokrajinska ombudsmanka, na međunarodnoj konferenciji Slovaci i Srbi – istorija i sadašnjost. Izlažući u okviru prvog panela Zakonski okvir položaja nacionalnih manjina u Srbiji i međudržavna srpsko-slovačka saradnja u oblasti manjinske politike, Aniko Muškinja Hajnrih je istakla da je, kada je o pravnom okviru reč, najznačajniji napredak u oblasti zaštite nacionalnih manjina u Republici Srbiji postignut donošenjem Ustava Republike Srbije 2006. godine. Pored ustava, u Srbiji postoji i čitav niz zakona, oko trideset, koji se bave pojedinim aspektima manjinskih prava. No, jedna je stvar normativno uređivati pitanje manjinskih prava, a druga ta prava i efektivno primenjivati.

Govoreći iz ugla pokrajinskog ombudsmana o problemima sa kojima se pripadnici manjina suočavaju, Aniko Muškinja Hajnrih je, najpre, podsetila da je veliki propust što u Srbiji ne postoji resorno ministarstvo za ljudska i manjinska prava. Govorila je i o tome da ima slučajeva diskriminacije i nasilja nad pripadnicima manjina, ali se oni ne tretiraju na adekvatan način, jer se neka krivična dela zataškavaju, a počinioci ne kažnjavaju na odgovarajući način. U ostvarivanju manjinskih prava, problemi, po njenim rečima, postoje i u obrazovanju, pošto se u nekim sredinama srpski jezik ne izučava na kvalitetan način, pa pripadnici manjina ne uspevaju da njime ovladaju u meri koja bi im omogućila normalnu komunikaciju sa većinskim okruženjem. Pored toga, propisi kojima se uređuje službena upotreba jezika i pisama se nedosledno primenjuju. Postupci pred organima uprave i pravosudnim organima ne vode se na jezicima nacionalnih manjina koji su u službenoj upotrebi. Podaci o zastupljenosti pripadnika manjina u organima javne vlasti su sve manje dostupni i poznati, uglavnom zbog krutog tumačenja ustavne odredbe prema kojoj građanin nije dužan da se izjasni o svojoj nacionalnoj pripadnosti. Pored nabrojanih, problem je i  izostanak interetničke komunikacije. U Srbiji se niko, naglasila je Aniko Muškinja Hajnrih, ne bavi činjenicom da nema dovoljno kontakata i interakcija između pripadnika nacionalnih manjina. Stiče se utisak da su se, nakon izbora nacionalnih saveta, nacionalne manjine zatvorile i udaljile kako međusobno, tako i od većinskog naroda. To povlači za sobom slabljenje međusobnog poštovanja i razumevanja. Interesantno je da svaka ideja o eventualnoj promociji nastave manjinskog jezika za većinsko stanovništvo u startu biva odbačena i kritikovana od strane javnog mnenja. Isti je slučaj i sa idejom o uvođenju bilingvalne nastave na srpsko-manjinskom jeziku. Predstavnici manjina ne podržavaju ovu ideju, braneći se strahom od asimilacije. Zanimljiv je ovakav stav, kada se ima u vidu da evidentno postojanje izrazite jezičke barijere onemogućuje međusobne kontakte i interakcije.

Konferenciju Slovaci i Srbi – istorija i sadašnjost organizovali su, uz pokroviteljstvo vlade Srbije i Slovačke, Nacionalni savet slovačke nacionalne manjine, Matica slovačka u Srbiji i Slovačka evangelistička crkva. U okviru konferencije je organizovano pet panela na kojima se učesnici referirali o tradiciji suživota Slovaka i Srba, kulturnom i duhovnom životu Slovaka u Srbiji, o sadašnjem položaju pripadnika slovačke nacionalne manjine,  problemima sa kojima se suočavaju, kao i mogućim rešenjima.