Reproduktivno zdravlje žena sa invaliditetom u AP Vojvodini

Položaju žena sa invaliditetom se nije posvećivalo mnogo pažnje, iako se one suočavaju sa brojnim problemima u ostvarivanju svojih prava. Izložene su diskriminaciji i nevidljive su u javnom životu, susreću se sa preprekama u obrazovanju, zdravstvenoj i socijalnoj zaštiti. Siromašnije su i češće nezaposlene od muškaraca sa invaliditetom. Česta su žrtva nasilja, a kao senka ih prate i predrasude u vezi sa njihovim rodnim ulogama, posebno u vezi sa bračnim i porodičnim odnosima i roditeljstvom – istaknuto je na današnjoj konferenciji za medije na kojoj su predstavljeni rezultati istraživanja „Reproduktivno zdravlje žena sa invaliditetom u AP Vojvodini“, koje je Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman realizovao u saradnji i uz podršku Misije OEBS-a u Srbiji.

Pozdravljajući prisutne, prof. dr Zoran Pavlović, pokrajinski ombudsman, je istakao da je tema reproduktivnog zdravlja žena sa invaliditetom sve prisutnija u javnosti, što je posledica, kako je naveo, sve otvorenijeg rada nadležnih institucija. „Ima pomaka u normativnoj sferi, a pomake očekujemo i u stvarnosti. Ovo istraživanje je i realizovano zato da bi se u stvarnosti ti pomaci i ostvarili, a u sferi javne zdravstene politike realizovala sva prava žena sa invaliditetom, naglasio je prof. Pavlović.

Istraživanjem su obuhvaćeni domovi zdravlja, opšte bolnice, rezidencijalne ustanove, Institut za javno zdravlje Vojvodine i Pokrajinski sekretarijat za zdravstvo, a dobijeni rezultati nalažu promptno delovanje nadležnih institucija, jer su problemi sa kojima se suočavaju žene sa invaliditetom brojni.

Na ostvarivanja njihovih prava utiču, pre svega, brojne predrasude i stereotipi, posebno one koje se odnose na njihovu seksualnost i mogućnosti rađanja dece. Pristupačnost zdravstvenih objekata je problematična. Informacije od značaja za reproduktivno zdravlje žena sa invaliditetom su prisutne u većem broju domova zdravlja, ali ne i u odgovarajućem formatu (veći ispis, pojednostavljene verzije, itd). Poseban problem predstavlja zaštita prava na privatnost, jer žene sa invaliditetom u zdravstvene ustanove dolaze uz pomoć pratioca, koji stiče uvid u njihove privatne podatke. Pored toga, postoje i komunikacijske barijere, jer se medicinsko osoblje ne obraća neposredno ženi, nego njenom pratiocu. Prisutan je nedostatak protokola kojima bi se regulisao boravak personalnih asistenata u bolnici dok su žene sa invaliditetom na lečenju, kao i obuka lekara i medicinskog osoblja o pravima žena sa invaliditetom, a u vezi sa zaštitom njihovog reproduktivnog zdravlja.

Sistem, istaknuto je na konferenciji, ne prepoznaje u dovoljnoj meri žene sa invaliditetom, pa zato i nema podataka o pregledanim ženama, o broju žena koje posećuju ginekologe, o porođajima i drugim intervencijama.

Problemi koji su identifikovani istraživanjem umnogome određuju i način njihovog rešavanja. Zdravstveni sistem, rečeno je, mora omogućiti prepoznavanje žena sa invaliditetom, zdravstvene ustanove moraju biti pristupačne, odnosno moraju imati najmanje jedan toalet namenjen ženama sa invaliditetom, a lekarima i medicinskom osoblju potrebno je uvesti obavezu edukacije o stepenima, uzrocima i oblicima invaliditeta. Veoma je važna i saradnja sa ženskim organizacijama kako bi se uz njihovu pomoć podstakle žene da u većoj meri koriste preventivne preglede. Pored toga potrebno je na sistemski način omogućiti asistenciju ženama sa invaliditetom koje borave u bolnici, kao i tumače za znakovni jezik, kako bi se olakšalo ostvarivanje njihovih zajemčenih prava.

Konferencija nije slučajno organizovana na današnji dan, jer se treći decembar u svetu obeležava kao Međunarodni dan osoba sa invaliditetom, a Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman ovim je istraživanjem želeo da stekne što celovitiji uvid u stanje reproduktivnog zdravlja žena sa invaliditetom, da skrene pažnju stručne i građanske javnosti na položaj žena sa invaliditetom i probleme sa kojima se suočavaju.

Zahvaljujući se Pokrajinskom zaštitniku građana – ombudsmanu što je organizovao konferenciju za medije i na taj način promovisao prava žena sa invaliditetom, Žozef Melot, zamenik šefa Misije OEBS-a u Srbiji, je istakao da OEBS sa ponosom podržava napore ombudsmana da istraži slučajeve višestruke diskriminacije i da unapredi mehanizme zaštite žena sa invaliditetom i njihovog pristupa odgovarajućim službama. Gospodin Melot je izrazio nadu da će istraživanje Pokrajinskog ombudsmana dovesti do poboljšanja usluga namenjenih ženama sa invaliditetom.