Ombudsman i maloletni učinioci krivičnih i prekršajnih dela
Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman učestvovao je na redovnoj godišnjoj konferenciji stručnjaka angažovanih na poslovima rada sa maloletnim učiniocima krivičnih i prekršajnih dela sa područja Južnobačkog okruga koja je, u organizaciji Centra za socijalni rad Grada Novog Sada, održana 25. marta 2022. godine u velikoj sali Skupštine Grada Novog Sada.
U svom obraćanju ovom skupu, pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman profesor dr Zoran Pavlović istakao je da institucija Ombudsmana, shodno nadležnostima, ima mogućnost da sagleda celokupnu sliku u pogledu postupanja svih odgovornih organa i stručnjaka angažovanih u oblasti rada sa maloletnim počiniocima krivičnih i prekršajnih dela, uključujući centre za socijalni rad, obrazovne i zdravstvene ustanove, te policiju i pravosudne organe. Ovlašćenje Ombudsmana je da kontinuirano nadgleda i prati primenu međunarodnih ugovora, standarda i propisa iz oblasti ljudskih prava. Na osnovu saznanja dobijenih praćenjem medijskog izveštavanja o deci i povredi prava deteta, Ombudsman je tokom prethodnih godina pokretao postupke po sopstvenoj inicijativi kako bi proverio postupanje nadležnih institucija i utvrdio da li su u konkretnom slučaju preduzete sve neophodne mere zaštite prava i interesa deteta, odnosno da li su primenjeni standardi propisani Kokvencijom UN o pravima deteta.
Ono što je i Ombudsman uočio kao problem iz dosadašnje prakse jeste da postojeća organizacija, te nedovoljni kapaciteti postupajućih organa, pre svega centara za socijalni rad, a na koji i sami organi starteljstva kontinuirano ukazuju prethodnih godina, neretko rezultiraju neadekvatnim odgovorom na ispoljavanje delinkventnog ponašanja kod dece.
Važno je napomenuti da će za svako krivično ili prekršajno delo detetu biti izrečena primerena sankcija, odnosno vaspitni nalog. Zadatak stručnjaka je da obezbede da svaka mera ostvari svoju svrhu dugoročno, da cilj bude sticanje uvida deteta u sopstveno ponašanje, preuzimanje odgovornosti, te sprečavanje mogućnosti za pojavu recidiva.
Prema mišljenju Ombudsmana, odgovornost nije samo i jedino na centrima za socijalni rad. Uloga organa starateljstva nije sadržana u tome da samostalno sprovodi izrečene mere. Centar bi trebalo da deluje kao koordinator nad sprovođenjem mera i aktivnosti, a nakon izvršene celovite procene i utvrđenih potreba svakog pojedinačnog deteta. U tom smislu, Ombudsman kontinuirano ukazuje na važnost međusektorskog delovanja i saradnje u svakom pojedinačnom slučaju, uključujući, osim organa starateljstva, zdravstvene ustanove, te pružaoce usluga u lokalnoj zajednici, a pre svih roditelje i staratelje.
Istovremeno, Ombudsman kao najznačajnije ističe neophodnost da se osigura svakom pojedinačnom detetu da raste i razvija se u sigurnom, bezbednom i podržavajućem okruženju, a što je dužnost svih stručnjaka koji rade sa decom i za decu, zajednice, donosioca odluka i kreatora politika.
Pravovremenim identifikovanjem faktora rizika za ispoljavanje delinkventnog ponašanja kod dece, bilo da su oni individualni, porodični, ili potiču iz školskog ili socijalnog okruženja, možemo sprečiti potencijalne negativne efekte njihovog razvoja.
Sprovođenje mera čija primena neretko bude neefikasna može biti dokaz uzaludnog trošenja resursa. Stoga, Ombudsman još jednom naglašava značaj ulaganja u rani razvoj, u jačanje kapaciteta institucija i usluga podrške, što će uz kontinuiranu međusektorsku saradnju doprineti celovitom razvoju deteta i ostvarivanju njegovih punih potencijala, u skladu s njegovim najboljim interesom.
