Istraživanje Pokrajinskog ombudsmana o zaštitnicima pacijentovih prava u Vojvodini - Rad zaštitnika neregulisan, pacijentkinje i pacijenti ispaštaju

Institucija Pokrajinskog ombudsmana je tokom maja i juna ove godine u zdravstvenim ustanovama u AP Vojvodini sprovela istraživanje o radu zaštitnika pacijentovih prava. Ovim istraživanjem obuhvaćeno je osamdesetak vojvođanskih domova zdravlja, opštih i specijalnih bolnica, zavoda za javno zdravlje, zavoda za zdravstvenu zaštitu, instituta i klinika. Rezultati istraživanja i preporuke institucije Pokrajinskog ombudsmana zasnovani su na odgovorima ukupno 74 zaštitnika pacijentovih prava iz ovih ustanova.

Rezultati istraživanja ukazuju na to da zdravstvene ustanove u Vojvodini posao zaštite prava pacijenata/kinja gotovo isključivo poveravaju svojim pravnicima koji su istovremeno angažovani na drugim pravnim poslovima ustanove. To znači da je većini njih zaštita pacijentovih prava drugi, sporedni posao za koji najčešće nemaju vremena da se prethodno specijalizuju. Za obavljanje posla zaštitnika pacijentovih prava ovi pravnici nisu dodatno plaćeni, niti im se ovaj rad, često prekovremeni i obavljan pod neodgovarajućim uslovima, kompenzira na neki drugi zakonom predviđen način.  

Zaštitnici pacijentovih prava u Vojvodini dobijaju pritužbe pacijenata/kinja najčešće usmenim putem, a koje se ne evidentiraju, te je teško proceniti stvarne razmere probleme koje građani/ke Vojvodine imaju u vezi sa ostvarivanjem prava na zdravstvenu zaštitu u okviru državnog sistema zdravstva.

Korisnici/e usluga zdravstvene zaštite u Vojvodini zaštitnicima pacijentovih prava se najčešće žale na ponašanje lekara i drugog medicinskog osoblja, na kvalitet pruženih zdravstvenih usluga, te na nemogućnost zakazivanja pregleda, odnosno na vreme čekanja do dobijanja odgovarajuće zdravstvene usluge. Sa druge strane, mere protiv zaposlenih u zdravstvenim ustanovama zbog kršenja prava pacijenata se izuzetno retko preduzimaju. Same zdravstvene ustanove svoje pacijente češće obaveštavanju o njihovim obavezama i ograničenjima nego o pravima po osnovu zdravstvenog osiguranja. Informacija koja je najmanje transparentna je ona o obavezi zdravstvene ustanove da pacijentu izda potvrdu u slučaju da on/a ne može biti primljen na zakazani pregled u roku od trideset dana, a na osnovu koje bi taj pacijent kasnije ostvario pravo na nadoknadu troškova zdravstvene usluge pružene u privatnoj praksi.

Sami zaštitnici pacijentovih prava ukazuju na tri ključna problema u svom radu. Prvi je činjenica da su i sami zaposleni od strane ustanove u kojoj kontrolišu rad ostalih zaposlenih, što dovodi u pitanje nezavisnost i objektivnost njihovog postupanja. Sledeći problem predstavlja obavljanje drugih, naročito kadrovskih, poslova pored zaštite pacijentovih prava čime se, osim povećanja obima posla koji može dovesti do njegovog nekvalitetnog obavljanja, zaštitnik pacijentovih prava dovodi u sukob interesa prilikom svog postupanja. Treći problem čini nepotpuna i nedovoljna zakonska regulativa kojom bi se preciznije uredila oblast zaštite prava pacijenata u odnosu na zdravstvene ustanove.

Institucija Pokrajinskog ombudsmana je nadležnima uputila i opšte preporuke i predloge pravila ponašanja i drugih aktivnosti za unapređenje rada i postupanja zaštitnika pacijentovih prava u kojima se, između ostalog, navodi i da bi jedinstveno rešenje za navedene probleme i nepravilnosti u radu zaštitnika pacijentovih prava predstavljalo donošenje posebnog zakona o zaštiti prava pacijenata ili odgovarajućeg podzakonskog akta kojim bi na celovit način bio regulisan položaj zaštitnika pacijentovih prava, njihova ovlašćenja, postupak i drugo. Pokrajinski ombudsman naročito naglašava da zaštita prava pacijenata ne može nikako da bude sporedna delatnost zaštitnika pacijentovih prava, već upravo suprotno. Stoga na ovu funkciju treba imenovati specijalizovane zaposlene kojima će to biti primarni i prioritetni, a ne usputni posao, a potrebno je uspostaviti i mehanizme pomoću kojih će se u potpunosti ostvarivati zakonska odredba o samostalnosti i nezavisnosti u radu zaštitnika pacijentovih prava. Pokajinski ombudsman će u međuvremenu zaštitnicima pacijentovih prava pružati pomoć u vidu savetovanja i prenošenja sopstvenih iskustava o načinu postupanja po pritužbama građana na povredu ljudskih prava.

Tekst istraživanja „Zaštitnici pacijentovih prava u zdravstvenim ustanovama na teritoriji AP Vojvodine” dostupan je ovde.