Arhivske ustanove imaju pravo da naplaćuju stvarne troškove postupka
Pokrajinskom ombudsmanu u prethodnom periodu obratio se veći broj građana pitanjima u vezi sa naplatom administrativnih taksi (republičkih ili pokrajinskih) i pravom na naplatu troškova postupka od strane arhivskih ustanova kojima su se obratili tražeći potrebnu dokumentaciju za podnošenje zahteva za vraćanje oduzete imovine i obeštećenje. Sadržina predstavki i formulacije postavljenih pitanja ukazale su na to da većina građana ne pravi razliku između pojma administrativna taksa i pojma naknada za stvarne troškove, kao ni pravni osnov za naplatu taksi, odnosno troškova postupka, i oslobađanje od obaveze plaćanja istih i dr.
Zakon o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju u članu 38. propisuje da sticanje imovine i obeštećenje po odredbama Zakona ne podleže plaćanju nijedne vrste poreza, administrativnih i sudskih taksi, dok u stavu 2. istog člana se predviđa da podnosioci zahteva snose troškove postupka u skladu sa zakonom.
Ipak, sa ciljem da se građanima da potpuna i tačna informacija u vezi sa ovim pitanjem, Pokrajinski ombudsman obratio se arhivskim ustanovama na teritoriji AP Vojvodine zahtevom za dostavljanje potrebnih informacija i dokumentacije u vezi sa naplatom taksi, odnosno troškova postupka.
Na osnovu dostavljenih izjašnjenja utvrđeno je da u postupku pribavljanja dokumentacije za podnošnje zahteva za vraćanje oduzete imovine ili obeštećenja, administrativnu taksu na teritoriji AP Vojvodine ne naplaćuje nijedna arhivska ustanova, dok u skladu sa članom 38. Zakona, troškove postupka (a to su stvarni troškovi koje arhivska ustanova ima za pružanje traženih usluga kao što je istraživanje arhivske građe, fotokopiranje pronađene dokumentacije, overa kopija, poštarina i sl.) naplaćuju sve arhivske ustanove u skladu sa svojim cenovnicima. U zavisnosti od vrste zahteva i podnosioca zahteva (fizičko ili pravno lice), obima tražene i nađene dokumentacije i dr., troškovi postupka se kreću od 200,00 pa do 2.100,00 dinara, pri čemu Istorijski arhiv Bela Crkva i Istorijski arhiv Subotica ne naplaćuju troškove postupka ukoliko se ne pronađe tražena dokumentacija. Građani mogu i da smanje troškove postupka ili u potpunosti ih anuliraju ukoliko se odluče da sami pretražuju arhivsku građu.
Građanima treba da je poznato da svaka arhivska ustanova donosi svoj cenovnik usluga nezavisno od drugih ustanova, zbog toga može da se desi da su cene za istu vrstu usluga kod različitih arhivskih ustanova različite, odnosno neujednačene.
