Istraživanje o zapošljavanja osoba sa invaliditetom u vojvođanskim organima uprave na lokalnom i pokrajinskom nivou - Afirmacija putem zapošljavanja još uvek izazov

Povodom 3. decembra, Međunarodnog dana osoba sa invaliditetom, institucija Pokrajinskog ombudsmana objvaila je rezultate istraživanja o primeni Zakona profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju osoba sa invaliditetom, odnosno pravilnika kojima se bliže uređuje način praćenja izvršavanja obaveze zapošljavanja osoba sa invaliditetom i način dokazivanja izvršavanja te obaveze. Istraživanje je tokom 2011. godine sprovedeno u 36 vojvođanskih jedinica lokalne samouprave, odnosno u pokrajinskim organima i javnim preduzećima kojima je osnivač skupština jedinice lokalne samouprave ili Skupština APV.

Zakon o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju osoba sa invaliditetom stupio je na snagu 23. maja 2009. godine i predstavlja jedan od najznačajnijih pravnih dokumenata kojima se promoviše podsticanje zapošljavanja osoba sa invaliditetom.Ovim dokumentom promoviše se i stvaranje uslova za ravnopravno uključivanje ovih osoba u tržište rada. Mere kojima se to postiže su obaveza zapošljavanja osoba sa invaliditetom, osnivanje i obavljanje delatnosti preduzeća za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje osoba sa invaliditetom, te drugi posebni oblici zapošljavanja i radnog angažovanja ovih osoba. Pomenuti zakon prati i odgovarajući pravilnik donet od strane dva ministarstva  (finansija i ekonomije), kojim je bliže uređeno sprovođenje odredbi ovog zakona u praksi.

Iako je pomenuti zakon na snazi već više od dve godine, do jula 2011. samo je 12 pokrajinskih i organa lokalne samouprave, odnosno javnih preduzeća zasnovalo radni odnos sa osobom sa invaliditetom. Rezultati istraživanja ukazuju i na to da se u situacijama kada bi država, oličena u pokrajinskoj i opštinskoj vlasti, trebalo da bude poslodavac, radije pribegava uplaćivanju sredstava u fond za zapošljavanje osoba sa invaliditetom, umesto da se one primaju u radni odnos. Ovakvim postupanjem osobama sa invaliditetom se uskraćuje još jedna mogućnost društvene afirmacije, što je u suprotnosti sa ciljevima i namerom zakonodavca.

Budući da svih 36 anketiranih organa uprave jedinica lokalne samouprave ima više od 20 zaposlenih, u svakoj od ovih lokalnih samouprava trebalo bi da bude zaposlena najmanje jedna osoba sa invaliditetom. Međutim, istraživanje je pokazalo da tek 58 odsto jedinica lokalne samouprave zapošljava osobe sa invaliditetom. Najveći broj zaposelnih osoba sa invaliditetom u njima (čak 85 odsto) su osobe sa fizičkim invaliditetom, dok je broj osoba sa drugim vrstama invaliditeta ogotovo zanemarljiv (od 3 do 5 odsto).   

Opšti zaključak istraživanja Pokrajinskog ombudsmana o primeni Zakona o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju osoba sa invaliditetom je da ga poslodavaci koji pripadaju budžetskim korisnicima na pokrajinskom i lokalnom nivou na teritoriji AP Vojvodine nedovoljno primenjuju. Imajući u vidu podatak Pokrajinske filijale Nacionalne službe za zapošljavanje da je broj novozaposlenih osoba sa invaliditetom u Vojvodini u 2011. godini udvostručen u odnosu na 2010. godinu, može se zaključiti da ovaj zakon u većoj meri primenjuju privatni poslodavci.

Tekst istraživanja dostupan ovde.