Prijavljivanje prebivališta na adresi centra za socijalni rad: Pravo u senci neinformisanosti i marginalizacije

Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman je  početkom 2015. godine iz 44 centra za socijalni rad u Vojvodini prikupio informacije o tome da li se građanima koji zatraže da prijave prebivalište na adresi centra to i omogućava. Od centara su zatraženi i podaci o broju građana koji su do sada prijavljeni na adresu centra, kao i o tome da li centri imaju podatke o nacionalnoj strukturi lica koja se koriste ovim pravom, sa posebnim osvrtom na pripadnike romske nacionalne manjine. Centri su izneli i probleme sa kojima se susreću prilikom primene propisa kojima je uređeno prijavljivanje prebivališta na njihovoj adresi i o merama i aktivnostima koje preduzimaju u cilju regulisanja ličnog statusa osoba koje se suočavaju sa problemom pravne nevidljivosti. 

Na osnovu obrađenih podataka zaključeno je da većina centara za socijalni rad u Vojvodini daje saglasnost zainteresovanim građanima za prijavu prebivališta na njihovoj adresi. Najveći broj građana prijavljenih na adresi centara je u većim mestima i gradovima. Uprkos tome, broj građana koji su ostvarili ovo pravo relativno je mali, dok je broj zainteresovanih daleko je veći. Prvobitni razlog zbog čega veći broj građana od 2011. godine, od kada postoji ova mogućnost,do kraja 2014. godine nije prijavio svoje prebivalište na adresi centra je neusklađenost podzakonskih akata koji su regulisali proceduru prijavljivanja u vreme kada su stupili na snagu. Iako su propisi u međuvremenu dopuljeni i izmenjeni, danas je najveći problem to što organi unutrašnjih poslova veoma restriktivno tumačepropisane uslove za prijavu prebivališta. Takođe, stiče se utisak da građani nisu dovoljno informisani o postojanju ove mogućnosti, nitio uslovima i postupku za ostvarivanje ovog prava. Iako su službenici centra za socijalni rad dužni da svako lice za koje saznaju da nema prijavljeno prebivalište informišu o načinu ostvarivanja ovog prava i da mu pruže pravnu pomoć,čini se da centri to ne rade, ili ne u meri koja bar približno odgovara stvarnom broju građana koji ispunjavaju uslove za to da budu prijavljeni na njihovoj adresi.

Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman je centrima za socijalni rad preporučio da, u okviru svojih nadležnosti i prema pravilima struke, radom u samom centru i redovnim terenskim posetama, posebno u naseljima u kojima žive pripadnici romske nacionalne manjine, doprinesu identifikovanju lica u stanju socijalne potrebe, a koja su bez pravnog identiteta, ličnih dokumenata ili prijavljenog prebivališta na teritoriji njihove mesne nadležnosti. Takođe je potrebno da u prostorijama svih centara za socijalni rad u Vojvodini na više vidnih mesta budu istaknuta pisana obaveštenja o uslovima za naknadni upis činjenice rođenja u matičnu knjigu rođenih, dobijanje ličnih dokumenata,kao i za ostvarivanje prava na prijavu prebivališta na adresi centra za socijalni rad. Službenici centra za socijalni rad o svemu ovome trebalo bi i usmeno da informišu svako lice koje im se obrati za informacije u vezi sa ovim pitanjima, odnosno svako lice za koje uoče ili dobiju posredna saznanja da je suočeno sa nekim od navedenih problema, kao i da tim osobama pruže potrebnu pravnu pomoć.

Tekst istraživanja dostupan je na sajtu Pokrajinskog zaštitnika građana - ombudsmana.