Izveštajem „Četiri godine nacionalnih saveta“ zaokružena analiza rada nacionalnih saveta nacionalnih manjina
Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman 2014. godine realizovao je i treće istraživanje o primeni Zakona o nacionalnim savetima nacionalnih manjina i o radu i funkcionisanju ovih tela, nakon istraživanja sprovedenog 2011. godine. Publikacija nastala na osnovu ovih istraživanja pod nazivom „Četiri godine nacionalnih saveta nacionalnih manjina“ čini jedinstvenu identifikaciju i analizu problema u primeni Zakona koji postoje u praksi, sa prikupljenim mišljenjima nacionalnih saveta o tome u kom pravcu smatraju da treba da se vrše izmene i dopune Zakona s aspekta ovlašćenja nacionalnih saveta nacionalnih manjina.
Povod da ovaj organ nacionalnim savetima nacionalnih manjina ponovo uputi upitnik u vezi sa primenom Zakona o nacionalnim savetima nacionalnih manjina bila je okolnost da u oktobru 2014. godine ističe mandat nacionalnim savetima nacionalnih manjina izabranih na izborima održanim 2010. godine, kao i činjenica da je Zakon nakon odluke Ustavnog suda Republike Srbije pretrpeo određene izmene, te su pojedine odredbe kao nesaglasne sa Ustavom, prestale da važe. Cilj istraživanja bio je da se analizom dobijenih podataka sačini retrospektiva primene Zakona u praksi od strane nacionalnih saveta u jednom mandatu, da se utvrdi da li ima promena u odnosu na podatke dobijene 2011. godine, te koji su najznačajniji problemi sa kojima su se nacionalni saveti susretali u primeni Zakona.
Uzorak istraživanja činilo je 15 nacionalnih saveta nacionalnih manjina: bugarski, bunjevački, vlaški, egipatski, mađarski, makedonski, nemački, rumunski, rusinski, slovački, albanski, hrvatski, ukrajinski, grčki i češki.
Na osnovu prikupljenih informacija zaključeno je da su nacionalni saveti bili najaktivniji u vršenju ovlašćenja koja imaju u oblasti obrazovanja, službene upotrebe jezika i pisma i kulture. Najmanje aktivnosti nacionalnih saveta je zabeleženo pri vršenju ovlašćenja u oblasti obaveštavanja. Postoji određeni korpus zakonskih ovlašćenja koja su koristili svi nacionalni saveti, ali isto tako je primetno da postoje i ovlašćenja koja nijedan savet nije vršio. Uočljivo je i da su nacionalni saveti u korišćenju svojih ovlašćenja iz Zakona bili najaktivniju u periodu neposredno po njegovom donošenju, odnosno u prve dve godine od stupanja Zakona na snagu.